De Europese Natuurherstelwet

Het Europees Parlement heeft woensdag 12 juli 2023 het voorstel voor de Europese Natuurherstelwet aangenomen. De Natuurherstelwet is de korte benaming van de voorgestelde Verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende natuurherstel (2022/0195(COD)).

De uitslag van de stemming werd in het parlement met luid gejuich ontvangen. Het bleef spannend tot het laatste moment of het voorstel, dat vooruitlopend op de stemming al was afgezwakt, het zou halen. Dat is dus het geval. Het Europees Parlement gaat nu samen met de ministers in de Raad van Europa overleggen over eventuele amendementen. Zodra daarover is gestemd, zal de Natuurherstelwet door de Europese Commissie worden vastgesteld. Pas daarna wordt duidelijk wanneer de wet in werking treedt. Dan kan dus nog even duren, maar ook weer niet erg lang. De doelstellingen komen namelijk snel dichterbij en er moet volgens de huidige versie veel gebeuren.

Het voorstel kent de algemene doelstelling dat de biodiversiteit van de ecosystemen van Europese land- en zeegebieden moet worden versterkt. In 2030 moet het herstel ten minste 20 % van de landgebieden en 20 % van de zeegebieden bestrijken en uiterlijk in 2050 alle ecosystemen.

De noodzakelijke herstelmaatregelen moeten vooral en ten eerste worden getroffen in de aangewezen Natura 2000-gebieden. Voor zover bepaalde nader opgesomde habitattypen in zulke gebieden ontbreken zullen deze met behulp van herstelmaatregelen moeten terugkeren. Voor Natura 2000-gebieden is het niet nakomen van de verplichting om zulke maatregelen te treffen echter toegestaan als dit wordt veroorzaakt door overmacht, onvermijdelijke habitattransformaties die rechtstreeks het gevolg zijn van de klimaatverandering of een plan of project dat om dwingende redenen van groot openbaar belang overeenkomstig de Habitatrichtlijn onder toepassing van compenserende maatregelen is goedgekeurd.

Ook buiten Natura 2000 gebieden bestaat de verplichting van de lidstaten om erop toe te zien dat de habitats van voldoende kwaliteit zijn en niet achteruit gaan. Deze verplichting geldt opnieuw niet in de hierboven genoemde uitzonderingsgevallen én voor de totstandbrenging of voortzetting van activiteiten van algemeen belang.

De toepassing van energie uit hernieuwbare bronnen kent een eigen bepaling. De planning, de bouw, de aansluiting op het net, het net zelf en opslagvoorzieningen worden geacht van dwingend openbaar belang te zijn. Als er een strategische milieu-effectbeoordeling of een milieu-effectbeoordeling van zulke projecten heeft plaatsgevonden kunnen zij ook worden vrijgesteld van het vereiste dat normaal gesproken geldt, namelijk dat er geen minder schadelijke alternatieven voorhanden zijn.

Ook de stedelijke groene ruimte kent eigen hersteldoelstellingen, evenals rivieren, bestuiverpopulaties en bossen, waaronder de doelstelling om tegen 2030 ten minste drie miljard extra bomen aan te planten.

Om dit allemaal te verwezenlijken moeten er in elke lidstaat herstelplannen worden opgesteld die de periode tot 2050 bestrijken. Onder andere grondeigenaren moeten bij de totstandkoming daarvan inspraakmogelijkheden krijgen in transparante en doeltreffende voorbereidingsprocedures. Voor deze herstelplannen zal de Europese Commissie een uniform model vaststellen. De plannen moeten in ontwerp ter goedkeuring aan de Commissie worden voorgelegd.

Tot slot bevat het voorstel evaluatie, monitoring en verslagverplichtingen van de voortgang en de wijze waarop de doelstellingen van de wet worden bereikt. Het voorstel waarmee is ingestemd is momenteel hier te vinden op de website van het Europees parlement.